Giris

Human papilloma virüs (HPV) enfeksiyonlari, cinsel yolla bulasan hastaliklarin basinda gelmektedir. Cinsel olarak aktif kadin ve erkekler HPV enfeksiyonu ve iliskili oldugu genital verru ve kanser için risk altindadirlar. HPV enfeksiyonu, cinsel aktivitenin basladigi ilk iki yil içinde en yaygin olarak görülür. Cinsel yasamin erken yaslarda baslamasi ve birden çok cinsel partnerin olmasi da HPV enfeksiyon insidansini ve dolayisiyla servikal kanser insidansini artirmaktadir. Servikal kanser önlenebilir bir hastaliktir ve yaklasik olarak hastaligin %70’inden HPV 16 ve 18 sorumludur. HPV deri temasi ile geçer ve kondom bu geçisi azaltabilir, ancak tamamen HPV geçisini önleyemez (1,2). Toplumun, HPV enfeksiyonu, geçis sekli, servikal kanser, korunma yöntemleri ve HPV asisi hakkinda bilgisi sinirlidir (3,4). Toplum tarafindan, yüksek oranda kansere neden olabilen bir etkenin ve korunma yöntemlerinin iyi bilinmesi gerekmektedir. Çesitli çalismalarla gösterilmistir ki Türkiye’deki HPV prevalansi %2 ile %20 arasindadir (5). Türkiye’deki kadin cinsiyette görülen kanser siralamasinda servikal kanser dokuzuncu sirada yer almaktadir (6). Servikal kanser önlenebilir bir hastaliktir ve neden baslica HPV’nin onkojenik türleridir. HPV enfeksiyonu en sik 16-20 yaslarinda görülür (7-9). Enfeksiyon çogunlukla kendiliginden iyilesir, ancak bazen tam olarak iyilesmez ve yillarca o bölgede kalarak servikste prekanseröz lezyonlarin olusumuna yol açabilir. Bu durum uygun bir sekilde tedavi edilmezse 20-30 yil zarfinda serviks kanserine dönüsebilir (10). “Pap smir”, serviksteki hücre düzeyindeki degisiklikleri tespit eden bir tarama metodudur ve servikal kanserden korunmada temel olarak kullanilan bir yöntemdir. Kadinlarin belli araliklarla servikal taramalardan geçmesi gerekmektedir. Gelismis ülkelerdeki tarama programlarinin basarili bir sekilde yürütülmesi ile hastalik cerrahi asamasina gelmeden yakalanmakta ve gelismekte olan ülkelerdeki 2. ve 3. siradaki yeri gelismis ülkelerde 10. siraya gerilemektedir (11-14). Genital sigil ve serviks kanserinden korunmada, cinsel yolla geçis gösteren hastaliklara karsi korunma (kondom kullanma vb.), sigarayi birakma, premalin lezyonlarin etkin takip ve tedavisi ve son yillarda HPV’ye karsi gelistirilen asilar önem arz etmektedir. Tüm dünyada servikal kanseri önlemek amaciyla asi çalismalari yapilmis ve bazi asilar gelistirilmistir (15). Servikal kanserden korunmak için öncelikle en önemli etkenlerden olan HPV’nin toplum tarafindan iyi bilinmesi, taramalarin zamaninda yapilmasi, koruyucu önlemlerin alinmasi ve kiz çocuklarinin erken dönemde asilanmasi gerekmektedir (16). Çalismamizin amaci dermatoloji poliklinigine basvuran kadinlarin HPV enfeksiyonu, korunma yöntemleri, servikal kanser ve sürüntü testi, HPV asisi hakkinda bilgi ve farkindaliklarini degerlendirmektir.

Yöntemler

Kesitsel tanimlayici olarak planlanan bu çalismaya, dermatoloji poliklinigine herhangi bir nedenle basvuran ve 18 yas üzeri kadinlardan çalismaya katilmayi kabul edenler dahil edildi. %95 dogrulukla örneklem büyüklügü en az 500 kadin olarak belirlendi. Aktif psikiyatrik hastaligi olan, okuma-yazmasi olmayan ve zihinsel gelisme problemleri olan hastalar çalisma disi birakildi. Çalisma için yerel etik kurul onayi alindi. Tüm hastalardan yazili ve sözlü onam alinarak, hastalara arastirmacilar tarafindan hazirlanan, sosyodemografik özellikler, genital verru, tedaviler, korunma yöntemleri, tarama metodu, HPV asisi ve egitim ile ilgili, arastirmacilar tarafindan literatürdeki benzer çalismalar gözden geçirilerek hazirlanan 19 soruyu içeren bir anket formu doldurtuldu. Bu form ile; katilimcilarin HPV’yi duyup duymadiklari, bulasma yollari, sebep oldugu hastaliklar, HPV hakkindaki bilgileri nereden aldiklari, korunma yöntemleri, HPV asisini duyup-duymadiklari, kizlarina yaptirmak isteyip istemedikleri ve egitim ihtiyaçlari sorgulanmistir. Anket formundaki cevaplar evet, hayir ve fikrim yok seklinde üç siktan olusmaktaydi. Uygulama öncesinde hekim tarafindan tüm katilimcilara arastirmanin amaci ve anketlerin nasil doldurulacagi hakkinda açiklama yapilmis ve anket formlarinin doldurulmasi yaklasik 15-30 dakika sürmüstür. Elde edilen veriler “Statistical Package for the Social Sciences” (SPSS Inc, Chicago, USA) 21.0 paket programi ile degerlendirildi ve tanimlayici, frekans, merkezi dagilim ve yayginlik ölçütleri ve karsilastirmalar için ki kare, korelasyon analizleri yapildi. Bu analizlerde p<0,05 düzeyi anlamli kabul edildi.

Bulgular

Çalismaya katilan 543 kadinin yas ortalamasi 31,92±10,90 idi. Katilimcilarin %40,5’i (n=220) ilkokul, %13,1’i (n=71) ortaokul, %17,5’i (n=95) lise, %28,9’u (n=157) üniversite mezunuydu. %61,7’si (n=335) evli, %38,3’ü (n=208) bekardi. Genital HPV hakkinda %16,6’sinin (n=90) bilgisi var iken, %83,4’ünün (n=453) bilgisi yoktu. Bilgisi olanlarin %25,6’si (n=23) medyadan, %50’si (n=45) saglik kuruluslarindan, %13,3’ü (n=12) aile bireylerinden, %11,1’i (n=10) egitim kurumlarindan bilgi edinmisti. Bilgisi olan katilimcilarin %38,9’unun (n=35) genital sigilin tedavisi hakkinda da bilgisi vardi. Genital HPV hakkinda bilgisi olan kadinlarin %61,1’inin (n=55) servikal kanser hakkinda bilgisi vardi, %56,7’si (n=51) genital sigilin servikal kansere neden olabilecegini biliyordu. Katilimcilarin sadece %25,8’i (n=140) vajinal sürüntü testini biliyordu ve %16,9’u (n=92) daha önce sürüntü testi yaptirmisti. Genital HPV hakkinda bilgisi olanlarin %27,8’i (n=25) daha önce sürüntü testi yaptirmisti. Genital HPV hakkinda bilgisi olan kadinlarin sadece %26,7’si (n=24) genital sigilden korunma yöntemleri hakkinda bilgi sahibi idi. Genital HPV hakkinda bilgisi olan katilimcilarin %40’i (n=36) prezervatifin bulastan koruyucu oldugunu düsünüyordu. Diger cinsel yolla bulasan hastaliklari (sifiliz, hepatit C ve AIDS) tüm katilimcilarin %69,1’i (n=375), genital HPV hakkinda bilgisi olan kadinlarin %81,1’i (n=73) biliyordu. Katilimcilarin HPV asisi farkindaligi ile ilgili bilgileri Tablo 1’de görülmektedir. Katilimcilarin kizlarina asi yaptirma ile ilgili yaklasimlari Grafik 1’de görülmektedir. Yas, medeni durum ve egitim düzeyleri ile genital sigil hakkinda bilgi sahibi olmanin ve tedavisini bilmenin istatistiksel açidan anlamli bir iliskisi yoktu (5). Egitim düzeyleri ile vajinal sürüntü testini bilmek arasinda istatistiksel açidan anlamli bir iliski yokken (62) hem medeni durum hem de yas ile vajinal sürüntü testini bilme arasinda istatistiksel açidan çok anlamli bir iliski vardi (1). Daha önce sürüntü testi yaptirma ile egitim, medeni durum ve yas arasinda da istatistiksel açidan çok anlamli bir iliski vardi (1). Genital sigilin kansere neden olabildigini bilme ile egitim düzeylerinin istatistiksel açidan anlamli bir iliskisi yokken, yas ve medeni durumla istatistiksel açidan anlamli bir iliski vardi (5) (Tablo 2). Katilimcilarin yas ve egitim düzeyleri arasinda pozitif yönde orta düzeyde anlamli bir korelasyon vardi (531). Katilimcilarin yas ve medeni durumlari arasinda pozitif yönde orta düzeyde anlamli bir korelasyon vardi (526). Katilimcilarin yas, egitim ve medeni durumlari ile bilgi ve yaklasimlarinin korelasyon analizi Tablo 3’te görülmektedir.

Tartisma

Bu çalismada 18 yas üzeri kadinlarin genital verru, servikal kanser, sürüntü testi, korunma yöntemi, HPV asisi ve egitime yönelik bilgi ve tutumlari degerlendirildi. Çalismaya katilanlarin büyük bir bölümünün genital verrukayi tanimadiklarini, HPV virüsünün servikal kansere neden oldugunu bilmediklerini tespit edildi. Yine büyük bir oranda katilimcilarin servikal kanserden korunma yöntemi ve basari oranlari hakkinda bilgi sahibi olmadiklari saptandi. Sifiliz, hepatit C ve AIDS gibi cinsel yolla geçen diger hastaliklar hakkinda katilimcilarin bilgi düzeyleri yüksekti. Ancak %90’i HPV asisi ve asinin servikal kanserden koruyuculuguna dair bilgiye sahip degildiler. Tüm bu konularla ilgili olarak da katilimcilarin %69,2 oraninda egitim almak istediklerini saptadik. Literatürde HPV, servikal kanser, “pap smir”, HPV asisi ve egitim destegi ile ilgili konularda farkli çalismalarin bulunmasina (17-20) ragmen kadinlarin tüm bu konularla ilgili farkindaliklarini arastiran çalisma sayisi nadirdir. Pinar ve ark.’nin (21) poliklinige basvuran 471 kadina yaptiklari anket sonucuna göre bu kadinlarin %57,7’si asiyi duydugunu belirtmistir. Bu çalismada dikkat çeken bir diger unsur da kadinlarin %42,9’unun serviks kanseri ile ilgili bilgiyi medya araciligiyla, %25,7’sinin saglik personelinden edindikleri, %72,6’sinin ise bu bilgiyi yetersiz gördüklerini belirtmislerdir. Tarwireyi ve ark. (22) 2003 yilinda hemsireler üzerinde yaptiklari çalismada, %86,6’sinin HPV’nin serviks kanseri için risk etmeni oldugunu bilmedikleri saptanmistir. Bizim çalismamizda ise; HPV hakkinda bilgisi olan olgulardan yalnizca %34,2’si HPV’nin serviks kanserine sebep oldugunu bilmektedir. Bütün katilimcilar göz önüne alindiginda; HPV’nin serviks kanserine neden oldugunu bilenlerin orani %6,8 gibi çok düsük bir oranda kalmistir. Ülkemizden Yilmazel ve Duman (23), üniversite birinci ve son sinif ögrencilerinin genital HPV, servikal kanser ve HPV asisi hakkinda bilgi ve farkindaliklarini degerlendirdikleri çalismada akademik derecenin servikal kanser hakkindaki bilgi düzeylerini etkiledigini, ancak yine de 1. sinif ve 4. siniftaki ögrencilerin her ikisinde de hastalik hakkindaki bilgi düzeylerinin düsük oldugu tespit edilmistir. Diger ülkelerde yine ögrenciler üzerine yapilan benzer çalismalarda da benzer sonuçlar elde etmislerdir. Kiz ögrencilerden ileride kizlarina HPV asisi yaptirmayi planlayanlarin düsük oranda olduklari saptanmistir. Biz çalismamizda; egitim düzeyleri ile hastalik, korunma yöntemi ve asi hakkindaki bilgi düzeyleri arasinda bir iliski tespit etmedik. Ozsurekci ve ark.’nin (24) Türk pediatristler arasinda yaptigi HPV ve immünizasyon ile ilgili bilgi ve farkindalik çalismasinda; katilimcilarin çogunlugunun HPV enfeksiyonunun cinsel yolla geçen hastalik olarak bildiklerini ancak %51’inin kondomun enfeksiyona karsi korunmada %100 etkili bir yöntem olarak düsündüklerini saptamislardir. Katilimcilarin çogunlugu (%75) kiz çocuklarina HPV asisini önerebileceklerini, bununla ilgili olarak da %71’inin HPV asisinin Ulusal Asilama Programina dahil edilmesi hususunda hemfikir olduklarini tespit etmislerdir (24). Çalismamizda kadinlarin %43’ü kizlarina HPV asisi yaptirmayi düsünmedikleri, %25’inin de net bir fikirlerinin olmadigini saptadik. Gerend ve Magloire (25) üniversite ögrencilerinin HPV enfeksiyonu hakkinda bilgi ve farkindaligini degerlendirdigi bir çalismada, kadinlarin erkeklerden daha yüksek bilgi ve farkindaliklari saptanmis. Cinsel olarak aktif ve multipl partneri olanlarda daha yüksek oranda risk gözlemlemisler. Daha genç katilimcilarin ve erkeklerin bilgi düzeylerinin düsük oldugunu, Afrika/Amerikali ögrencilerin HPV egitimine daha ilgili olduklarini ve cinsel olarak aktif, birden fazla cinsel partneri olan kadinlarin HPV asisina daha fazla ilgileri oldugunu tespit etmislerdir. Bizim çalismamizda; genital sigilin servikal kansere neden olabildigini bilme ile egitim düzeyleri açisindan bir iliskisi yokken, yas ve medeni durum arasinda anlamli bir iliski vardi. Kim (26), 19-60 yas arasi Koreli bireylerde yaptigi HPV enfeksiyonundan korunma üzerine bilgi, farkindalik ve davranis çalismasinda katilimcilarin farkindaliklarinin çok düsük oldugunu tespit etmistir. Bunun yani sira kadinlarin erkeklere göre daha fazla bilgiye sahip olduklarini saptamistir. Bu çalisma ile Kim (26), Kore’deki genel toplumun HPV ve iliskili servikal kanser hakkinda çok düsük seviyede bilgi sahibi olduklarini ve katilimcilarin %95’inin HPV hakkinda egitim ihtiyacinin gerekli oldugunu belirttiklerini ortaya koymustur. Biz de çalismamizda kadinlarin %69,2’sinin genital verru, servikal kanser, korunma yöntemleri ve HPV asisi hakkinda egitim almak istediklerini tespit ettik. HPV asisinin koruyuculugu açikça ortaya konmasina ragmen yapilan arastirmalar genel toplumun bu konudaki bilgisinin sinirli oldugunu göstermistir. Bir çok çalismada toplumun HPV asisi hakkinda çok fazla bilgi sahibi olmadigi gösterilmistir (27-31). Çalismamizin yalnizca kadinlarda ve sadece 3. basamak bir saglik kurulusunun dermatoloji poliklinige basvuran olgu grubunda yapilmis olmasi arastirmanin kisitliliklari arasinda sayilabilir. Bu sebeple sonuçlarimizin tüm Türkiye’ye genellenemeyecegi düsüncesindeyiz. HPV enfeksiyonu ve asisi hakkinda, Türkiye genelinde yapilacak daha genis ölçekli çalismalara gereksinim vardir.

Sonuç

Diger çalismalarla benzer sekilde biz de çalismamizda kadinlarin büyük bir bölümümün genital HPV, bu etkenin servikal kansere neden olmasi, servikal kanserden korunma yöntemleri ve HPV asisi hakkinda bilgi düzeylerini düsük bulduk. Ancak çalismamizda, katilimcilarin çogunlugunun önlenebilir bir hastalik olan servikal kanser ve korunma yöntemleri hakkinda egitim almak istedikleri sonucuna vardik. Bu amaçla toplum geneline ulasilarak HPV enfeksiyonu, genital verru, servikal kanser ve asilama ile ilgili seminerlerin verilmesi ve farkindaligin artirilmasi gerektigini düsünmekteyiz. Etik Etik Kurul Onayi: Kurul onay no: 70632468-050.01.04/2015/181 ile alinmistir, Hasta Onayi: Tüm hastalardan hasta onam formu alinmistir. Hakem Degerlendirmesi: Editörler kurulu tarafindan degerlendirilmistir. Yazarlik Katkilari Konsept: Gülcan Saylam Kurtipek, Fatma Göksin Cihan, Dizayn: Gülcan Saylam Kurtipek, Fatma Göksin Cihan, Arzu Ataseven, Veri Toplama veya Isleme: Gülcan Saylam Kurtipek, Ilkay Özer, Zeynep Can Turhan, Analiz veya Yorumlama: Gülcan Saylam Kurtipek, Fatma Göksin Cihan, Literatür Arama: Gülcan Saylam Kurtipek, Arzu Ataseven, Ilkay Özer, Yazan: Gülcan Saylam Kurtipek, Fatma Göksin Cihan. Çikar Çatismasi: Yazarlar tarafindan çikar çatismasi bildirilmemistir. Finansal Destek: Yazarlar tarafindan finansal destek almadiklari bildirilmistir.