Giriş

Delüzyonel parazitoz (DP); tıbbi bir kanıt olmamasına rağmen kişinin parazit ya da yaşayan küçük yaratıklar tarafından enfekte olduğu yanlış ve ısrarlı inancı ile seyreden sanrısal bir bozukluktur. DP tanısı bir ailede iki kişiye konulduğunda ‘folie à deux’, üç kişiye konulduğunda ‘folie à trois’olarak adlandırılır. Fakat tüm aileye DP tanısı konulmuş ise ‘folie à famille’ olarak adlandırılmaktadır (1,2). Bu makalede delüzyonel parazitozlu bir aile (folie á famille) sunulmaktadır.

Olgu Sunumu

Beş kişilik aile tedavi edilemeyen bitlenme şikâyeti ile polikliniğimize başvurdu. Hastaların şikâyetleri 4 yaşındaki kız çocuklarının üç buçuk ay önce kreşte saçının bitlendiği söylendikten sonra başlamış. Kız çocuğuna tedavi uygulanmış fakat bu sırada annede (32), baba (34), anneanne (48) ve dede (56) de benzer kaşıntı şikâyetleri meydana gelmiş. Hastalar yaklaşık olarak 60 kez bit tedavisi ve birkaç kez de veterinerden aldıkları pestisitleri kullandıklarını, yaygın kaşıntı ve yanma şikâyetlerinin devam ettiğini belirttiler.

Tüm aile bireyleri 3-4 kez saçlarını kestirmiş. Anne ve anneanne tüm vücut kıllarını kesmiş. Hastalar bu ile başka bir ilden gelmişler. Yaşadıkları evin tüm eşyalarını çöpe atıp yenisini aldıkları halde ama bitlenmelerinin devam ettiğini ifade ediyorlar. Giydikleri tüm kıyafetleri atmışlar veya yakmışlar, ikinci bir kez giymemişler. Evlerini ilaçlattıklarını ve evlerini terk edip bitlerden kurtulmak için ilimize gelmişler. Anneanne ve dedenin evininde bitlendiğini için bu evide terk etmişler. Şuan bir misafirhanede kaldıklarını ifade eden hastaların tamamı dermatoloji kliniğimize yatırıldı.

Hastaların dermatolojik muayenesinde parazite rastlanmadı. Hastaların saçlı derisinde, boyunda, gövde ve sırtta irritan kontakt dermatit plakları izlendi (Resim 1). Hastalar kliniğimize yatırıldı. Hasta onam formları alındı. Topikal nemlendirici ve oral antihistaminik başlandı. Hastalar yakaladıkları bitleri kutulara koyup incelenmek üzere bize teslim ettiler. Dermatoskopik incelemede verilen materyallerin ip parçacıkları ve keratinize doku parçaları olduğu saptandı (Resim 2). Psikiyatri konsültasyonu alındı. Minnesota Çok Yönlü Kişilik Testi Envanteri hastaya uygulandı. Anneye klinik ve laboratuvar bulguları eşliğinde “delüzyonel parazitoz” tanısı kondu. Diğer 4 hastanın bu hastadan etkilenen olgular (paylaşılmış psikotik bozukluk) olduğu değerlendirildi. Anneye oral 5 mg/gün olanzapin tedavisi başlandı. Diğer aile bireyleri verdiğimiz topikal tedaviden (vazelin pür) fayda gördüler. Şikayetleri tama yakın geriledi ve taburcu edildiler. Fakat maalesef anne taburcu olduktan sonra psikiyatri polikliniği takiplerine gelmedi.

Tartışma

Delüzyonel parazitoz nadir görülen bir psikiyatrik bozukluktur. Herhangi bir enfeksiyon olmamasına rağmen hastalarda enfekte olduklarına dair bir inanış vardır. Bu hastalar psikiyatristlerden ziyade dermatolog, dahiliye uzmanı, aile hekimi gibi diğer hekimlere başvururlar. Bunun sebebi ise bu hastalar bedensel bir hastalığa yakalandıklarını ve bu hastalığın psikiyatrik tedavi ile tedavi edilemeyeceği düşüncesinin hakim olmasıdır (1). DP başka psikiyatrik hastalıklar ile birlikte görülebileceği gibi tek başına da görülebilir. Hastalarımızın tamamı psikiyatri uzmanı tarafından değerlendirildi. Hastalarda eşlik eden psikopatoloji saptanmadı. Eşlik edebilecek bedensel hastalıklar için tam kan sayımı, rutin biyokimya, prolaktin, Salmonella tüp aglütinasyon testi, Brucella aglütinasyon testi, TSH, T3, T4, HBs Ag, anti-HIV, VDRL, vitamin B12, folik asit, ferritin tetkikleri yapıldı. Laboratuvar sonuçları normal sınırlarda idi.

DP’nin klinik görünümü değişik şekillerde olabilir. Sık görülen belirtiler şunlardır; kaşıntı, batıcı tarzda ağrı, yanma, kibrit kutusu belirtisi (matchbox sign). Vücut kıllarının ve saçların kesilmesi/traşlanması hatta vücuda çeşitli pestisitlerin kullanılması gibi kendine zarar verici davranışlar gözlenebilir. Çok nadir olarak işitsel varsanılara da rastlanabilir (1,2). Hastalarımız saçlarını ve vücut kıllarını 2-3 kez tıraş ettiğini (Resim 1) ve 3 kez vücutlarına pestisitler uyguladıklarını belirtti. Hastalarımız kliniğe yattıkları yedi günlük dönemde, çeşitli kutularda ve peçete içinde topladıkları parazitleri bize verdiler. Verilen materyaller dermatoskopik olarak incelendi. Dermatoskopik incelemede deri ve iplik parçaları gözlendi. Kibrit kutusu belirtisi (matchbox sign) pozitif olarak değerlendirildi. Bazı olgularda kronik kaşımaya bağlı likenifikasyon, sürekli kullanılan dermatolojik ilaçlarla irritan kontakt dermatit geliştiği görülebilir (3). Olgumuzda saçlı deri, boyun, gövde ve bacaklarda yer yer irritan kontakt dermatit izlenmekteydi.

Avrupa’da ve dünyada DP sıklığı ile ilgili kesin veriler bulunmamaktadır. Genellikle DP hastaları tek tek olgu sunumları ya da küçük gruplar halinde bildirilmektedir. DP az rastlanan bir psikiyatrik hastalıktır. DP’li olgularda “paylaşılmış psikotik bozukluğun” (PPB) eşlik etme oranı %5-15 civarındadır (4,5). PPB genellikle aile üyeleri arasında görülmektedir.

Hastalığı taşıyan birincil aile üyeleri de bu sanrıya katılmaktadır (2,6). Biz de hastalarımızın “folie à famille” tanısı ile uyumlu olduğunu değerlendirdik. Annenin birincil olgu olduğu ve diğer aile bireylerinin etkilenen olgular olduğu değerlendirildi. Kadınlar erkeklerden daha fazla etkilenmektedir. Bizim birincil olgumuz 32 yaşında kadın hastaydı.

DP psikiyatrik bir hastalık olmasına rağmen hastalar genellikle dermatoloji polikliniğine başvurmaktadırlar. DP tanısının konmasında dermatologların rolü büyüktür. DP tanısının klinisyenin aklına gelmesi ve belirtilerin dikkatli bir şekilde araştırılması durumunda konulabileceğine dikkat edilmedir. Bu olgu sunumu nadir olarak görülen ve az bilinen delüzyonel parazitozun akılda tutulması gerektiğinin vurgulanması amacıyla sunulmaya değer bulunuldu.

Etik

Hasta Onayı: Hasta onam formları alınmıştır.

Hakem Değerlendirmesi: Editörler kurulu dışında olan kişiler tarafından değerlendirilmiştir.

Yazarlık Katkıları

Cerrahi ve Medikal Uygulama: H.Y., E.P., A.B., Konsept: H.Y., Dizayn: H.Y., Veri Toplama veya İşleme: H.Y., Analiz veya Yorumlama: H.Y., Literatür Arama: H.Y., E.P., A.B., Yazan: H.Y.

Çıkar Çatışması: Yazarlar tarafından çıkar çatışması bildirilmemiştir.

Finansal Destek: Yazarlar tarafından finansal destek almadıkları bildirilmiştir.